Werkwijze

De pijlers onder mijn manier van werken zijn:

• Een analyse van de context. Gespreksverschijnselen kunnen pas goed begrepen worden wanneer we de context zorgvuldig onder de loep nemen. Het gaat hier om twee soorten context: 1) de gespreksinterne context, dat wil zeggen de onmiddellijk voorafgaande en volgende conversatie en 2) de gespreksexterne context, dat wil zeggen de sociale en fysieke situatie waarin het gesprek plaatsvindt,, de rolverhoudingen in een organisatie die van belang zijn enzovoort.
• Er zijn geen absolute regels voor hoe het moet. Dergelijke regels vertrekken vanuit een normatief kader dat een groep, en niet de samenleving als geheel, bepaald heeft. Ze hebben onvoldoende oog voor de kenmerken van de spreektaal, de variatie in gespreksvoering en het eigen karakter van spreekgebeurtenissen.
• Er zijn wel richtlijnen voor hoe het niet moet. Op grond van een vergelijking van gesprekspraktijken zie je snel wat een verkeerde indruk maakt, niet effectief is of meer algemeen: hoe het niet moet.
• Aansluitend bij uw eigen stijl en mogelijkheden beoog ik uw opties in een gesprek uit te breiden. Wanneer u over een groot repertoire aan gespreksmiddelen beschikt, ondervindt u meer medewerking en kunt u zich soepeler door lastige gesprekssituaties heen manoeuvreren.

Het WIK-model vormt de kern van mijn werkwijze: 

• Waarnemen
• Inventariseren
• Kiezen 

 We nemen eerst zorgvuldig waar wat er gebeurt, inventariseren dan de alternatieven die in die context mogelijk waren, en komen vervolgens tot een keuze voor de 'best practice'. 

Een voorbeeld kan dit verhelderen. Stel u bent een moeder of vader die het gedrag van de kinderen beoogt te sturen, maar zichzelf daarin niet succesvol vindt. We kijken hoe u de tegenstribbelende kinderen aanpakt. We kijken hoe het sturen van kinderen in andere gezinnen gaat. Drie voorbeelden van gezinnen waarin kinderen gestuurd worden vindt u hiernaast. We kunnen ook nog kijken naar de alternatieven die ik vanuit de vakliteratuur en de gesprekspatronen kan inbrengen. We brengen de voor- en nadelen van de alternatieven die we hebben geïnventariseerd in kaart. Tot slot kunt u kiezen: hoe moet het niet en hoe kan het wel? Wat past bij u en wilt u in de praktijk brengen?

Een discussiespel biedt je de gelegenheid om in wisselwerking met anderen te oefenen in het observeren van macht in gesprekken en macht in de werkelijkheid.

Dit spel is ontwikkeld op basis van het TV-programma '16 miljoen rechters'. In dit programma wordt een waar gebeurde rechtszaak gereconstrueerd in de studio in het bijzijn van publiek. We zien beelden van het misdrijf en de voorgeschiedenis, de aanklacht van de officier van justitie en een pleidooi van de advocaat van de daders. Ook komen verschillende deskundigen aan het woord. Het publiek mag stemmen en discussiëren over de strafmaat.

Het discussiespel laat je reflecteren op machtsmiddelen in de gespreksvoering en draagt bij aan een eigen positionering op dit gebied.

Lees de uitleg van het spel en luister naar de audioclips [icon name=icon-caret-right]

In mijn workshops werken we met de videoclips.

Meer weten over gespreksfenomenen en macht? Verdiep uw inzicht met de pdf [icon name=icon-caret-right]

De vraag hoe je met mensen omgaat die de grens opzoeken - bijvoorbeeld leerlingen, jongeren of politici - , heeft veel antwoorden. Er is geen simpele, altijd toepasbare tip of truc, omdat de context en je eigen positie in die context een rol spelen in je gespreksmogelijkheden.

Er is wel een manier om het antwoord op die vraag te vinden wanneer je de context beperkt. Dat doe ik hier: het gaat hier om het omgaan met de actie van een politicus om de omvang van een bevolkingsgroep in Nederland te beperken. Die actie riep algemene weerstand op, die op veel verschillende manieren is geuit.

Hiernaast of hieronder ziet u een collectie van reacties op de actie van de politicus. U kunt de verschillende vormen van weerstand bieden met elkaar vergelijken. U ziet dat wederkerigheid en humor kunnen worden toegepast. U ziet dat in de verschillende reacties telkens andere aspecten uit de context van de gebeurtenis worden belicht. Verder ziet u allerlei verpakkingen van de boodschap voorbijkomen. En tot slot niet onbelangrijk: wat is voor u de 'best practice' wanneer u iemand spreekt die net als deze politicus de grens opzoekt? Goed zoeken en u vindt er een!

Zoals gezegd: deze werkwijze kan ook naar andere contexten worden overgedragen.

Het kan lastig zijn om om te gaan met mensen die antwoorden ontwijken. In zo'n geval kan een overzicht van de gespreksmiddelen die u kunt inzetten van pas komen.

De audioclip die u hiernaast kunt beluisteren bevat een behoorlijke verzameling van manieren om een vraag te stellen aan iemand die het antwoorden ontwijkt. De hoofdrolspelers zijn interviewer Martin Bashir en musicus en entertainer Michael Jackson. De onderwerpen van gesprek zijn: 1) de gezichtsverandering van Michael Jackson (en achterliggend: zijn houding ten opzichte van plastische chirurgie), 2) de relatie van Michael Jackson met zijn eigen kinderen en hun moeders, en 3) de relatie van Michael Jackson met kinderen van anderen. De analyse laat zien dat de behandeling van deze drie onderwerpen tot een boeiend spel van vraagontwerp en vraagontwijking leidt.

Het materiaal is niet alleen interessant voor mensen die beroepsmatig geïnteresseerd zijn in het uitbreiden van hun mogelijkheden om vragen te stellen, maar ook voor mensen die geen antwoord willen geven zonder openlijk antwoord te weigeren. 

Analyse

Interview Bashir en Jackson

Transcript